Kan arbeidsgjevaren protestere på sjukemeldinga di ?
Det er ikkje alltid ei sjukemelding blir opplevd som reell. Kva kan arbeidsgjevaren gjere med det ?
Sjukefråveret i Noreg er det høgaste i Europa og aukar stadig. I andre kvartal 2024 hadde vi det høgaste legemeldte sjukefråveret sidan 2009- heile 7,1 %. Sjukefråver kostar arbeidsgjevaren i gjennomsnitt 3000 kroner kvar dag. I enkelte bransjar er produksjonstapet endå høgare, og kan ha stor innverknad på innteninga i små og mellomstore bedrifter. LO og NHO sit no og forhandlar om ny avtale om inkluderande arbeidsliv, og regjeringa har signalisert at ein må gjere noko med det norske systemet. Det er stor avstand mellom partane.
Det er sjukefråveret på grunn av psykiske plager som aukar mest, og som gir store utslag på statistikken fordi det er stadig fleire som blir sjuke med denne bakgrunnen, og sjukefråver på grunn av psykiske plager også gjennomsnittleg varar lengst.
Enkelt ekspertar meiner hovudårsaken til denne utviklinga ligg utanfor jobben. Forklaringa kan vere at vi har mange utfordringar i livet, både på jobb og privat, som samla blir for mykje for oss. Samtidig er det berre jobben vi kan sjukemelde oss frå for å få kapasitet til å klare alt som er vanskeleg.
Andre meiner det er stadig auke i konkurransementaliteten, konkurranseutsetting og dårleg arbeidsmiljø som gir høgt sjukefråver- at det altså er arbeidsplassen som produserer sjukemeldte.
Vi får frå tid til anna spørsmål frå bedrifter som meiner det er teikn til at tilsette misbrukar sjukemeldingssystemet. Informasjon ein får frå andre tilsette, oppslag på sosiale media og annan informasjon kan gjere at ein meiner sjukemelding, både eigenmeldt og legemeldt, ikkje er reelt.
Dersom arbeidstakaren har hatt minst 4 eigemeldte fråver siste 12 månader, eller det er rimeleg grunn til å anta at fråveret ikkje skuldast sjukdom eller skade, så kan arbeidsgjevaren inndra retten til eigenmelding. Vi har sett eksempel der arbeidstakaren er aktiv på sosiale medium og det ser ut til at sjukdom ikkje akkurat set ein stoppar for høgt aktivitetsnivå. Slikt gjer ofte at arbeidsgjevaren kjem i rimeleg tvil om at fråveret eigentleg skuldast behovet for ekstra fridagar, og ikkje sjukdom.
Arbeidstakaren må få uttale seg om dette, noko som kan vere ein vanskeleg samtale både for arbeidsgjevar og den tilsette. Viss eigemeldingsretten blir inndregen, må den tilsette søke sjukemelding frå lege også ved korttidsfråver. På den måten kan det bli ein ekstra kontroll på at sjukefråveret er reelt.
For legemeldte sjukefråver kan arbeidsgjevaren «bestride» sjukemeldinga viss ein meiner det er rimeleg grunn til å tru at den ikkje bygger på reell sjukdom. Ein må ta dette opp med legen og kan vente med å utbetale sjukepengar til faktum er avklart. Viss ein held fast på tvilen også etter å ha høyrt med lege og den tilsette, så kan arbeidsgjevaren halde tilbake sjukepengar i heile arbeidsgjevarperioden. Då må ein sende skriftleg og konkret grunngjeving til den tilsette og NAV-kontoret, slik at NAV kan behandle ei sak som vil avgjere om den tilsette har eller ikkje har rett på sjukepengar. NAV si avgjerd kan ankast til Ankenemda for sjukepengar. Nemnda er samansett av eitt medlem frå LO, eitt frå NHO og eitt medlem med trygderettsleg kompetanse.
Urettmessig bruk av sjukemelding kan etter tilhøva vere tilstrekkeleg sakleg grunn til oppseiing. Ureglementert fråver er i tilfelle eit relativt grovt tillitsbrot og brot på arbeidsavtalen, som kan gjere at arbeidsgjevar meiner arbeidsforholdet må avsluttast.
Denne artikkelen stod på trykk i Sogn Avis 08.11.2024
Arvid Mellingen er partnar i Advokatfirmaet Tollefsen og er leiar for faggruppe personrett. Mellingen bistår innanfor arverett, skifte, dødsbu og landbruk samt på tvers av firmaet sine forretningsområder.
Treng du bistand eller ynskjer du rådgjeving?
